5 / 3 گفتار نیک
5 / 4 رفتار نیک با همسایه
5 / 5 راستی
امام علی علیه السلام :محبّت کردن، بامِیمنت است (شگون دارد) .
5 / 3گفتار نیکامام زین العابدین علیه السلام :گفتار نیکو، ثروت را می افزاید، روزی را رشد می دهد و مرگ را به تأخیر می اندازد.
5 / 4رفتار نیک با همسایهپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :نیکی و رفتار نیک با همسایه، مایه افزایش روزی و آبادانی دنیاست.
امام صادق علیه السلام :رفتار نیک با همسایه، روزی را می افزاید.
امام صادق علیه السلام :رفتار نیک با همسایه، مایه افزونی عمرها و آبادانی سرزمین هاست.
5 / 5راستیپیامبر خدا صلی الله علیه و آله به امام علی علیه السلام :بدان که راستی، خجسته است و دروغ، شوم است .
.
ص: 402
عنه صلی الله علیه و آله :إذَا التّاجِرانِ صَدَقا بورِکَ لَهُما ، فَإِذا کَذِبا وخانا لَم یُبارَک لَهُما . (1)
صحیح البخاری عن حکیم بن حزام :قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله : البَیِّعانِ بِالخِیارِ ما لَم یَتَفَرَّقا أو قالَ : حَتّی یَتَفَرَّقا فَإِن صَدَقا وبَیَّنا بورِکَ لَهُما فی بَیعِهِما ، وإن کَتَما وکَذِبا مُحِقَت بَرَکَهُ بَیعِهِما . (2)
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :عَلَیکُم بِالصِّدقِ ؛ فَإِنَّ الصِّدقَ یَهدی إلَی البِرِّ ، وإنَّ البِرَّ یَهدی إلَی الجَنَّهِ . وما یَزالُ الرَّجُلُ یَصدُقُ ویَتَحَرَّی الصِّدقَ حَتّی یُکتَبَ عِندَ اللّهِ صِدّیقا . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :الوَفاءُ وَالصِّدقُ یَجُرّانِ الرِّزقَ . (4)
5 / 6السَّخاءُالکتاب«فَأَمَّا مَنْ أَعْطَی وَ اتَّقَی * وَ صَدَّقَ بِالْحُسْنَی * فَسَنُیَسِّرُهُ لِلْیُسْرَی » . (5)
.
1- .الکافی : ج 5 ص 174 ح 2 ، تهذیب الأحکام : ج 7 ص 26 ح 110 کلاهما عن الحسین بن عمر بن یزید عن أبیه عن الإمام الصادق علیه السلام ، الخصال : ص 45 ح 43 عن زید بن علیّ عن الإمام زین العابدین عن أبیه عن جدّه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ، بحارالأنوار : ج 103 ص 95 ح 14 .
2- .صحیح البخاری : ج 2 ص 732 ح 1973 وص 743 ح 2004 وح 2008 ، سنن أبی داود : ج 3 ص 274 ح 3459 ، سنن الترمذی : ج 3 ص 548 ح 1246 ، مسند ابن حنبل : ج 5 ص 227 ح 15314 ، السنن الکبری : ج 5 ص 442 ح 10436 ، کنزالعمّال : ج 4 ص 46 ح 9432 .
3- .صحیح مسلم : ج 4 ص 2013 ح 105 ، سنن أبی داود : ج 4 ص 297 ح 4989 ، سنن الترمذی : ج 4 ص 347 ح 1971 ، مسند ابن حنبل : ج 2 ص 125 ح 4108 کلّها عن عبد اللّه بن مسعود ، کنزالعمّال : ج 3 ص 346 ح 61 ؛ تنبیه الخواطر : ج 1 ص 43 وفیه من «الصدق ...» .
4- .الفردوس : ج 4 ص 436 ح 7268 عن ابن عبّاس .
5- .اللیل : 5 7.
ص: 403
5 / 6 بخشندگی
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هرگاه دو معامله گر راست بگویند، به هر دوی آنها ، برکت داده می شود . و هر گاه دروغ بگویند و خیانت کنند، به هیچ کدامشان برکت داده نخواهد شد .
صحیح البخاری به نقل از حکیم بن حزام :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود : «دو معامله گر، تا از هم جدا نشده اند، اختیار [ فسخ معامله را ]دارند. پس اگر راست بگویند و [ عیب را ]آشکارا بیان کنند، داد و ستد برای هر دو، برکت خواهد داشت؛ و اگر [ عیب را ]بپوشانند و دروغ بگویند، برکت از داد و ستدشان می رود» .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :راست بگویید؛ چرا که راستی، به نیکی ، ره نمون می شود و نیکی ، به بهشت می برد. آدمی ، پیوسته راست می گوید و در پیِ راستی است، تا آن جا که نزد خداوند، «صِدّیق (1) (بسیار راستگو)» نوشته می شود.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :وفا و راستی، روزی می آورند.
5 / 6بخشندگیقرآن«پس هر کس ببخشد و پروا پیشه کند و به نیکی [ و بهشت ] باور داشته باشد ، کارها را برایش آسان می سازیم».
.
1- .. اشاره است به مقام «صدّیقان» که در آیه شریف : «فَأُوْلَئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِم مِّنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِینَ» (نساء : آیه 69) ، پس از مقام انبیا آمده است .
ص: 404
الحدیثرسول اللّه صلی الله علیه و آله :الرِّزقُ إلی بَیتٍ فیهِ السَّخاءُ أسرَعُ مِنَ الشَّفرَهِ إلی سَنامِ البَعیرِ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :إنَّ مَفاتیحَ الرِّزقِ مُتَوَجِّهَهٌ نَحوَ العَرشِ ، ویُنَزِّلُ اللّهُ عَلَی النّاسِ أرزاقَهُم عَلی قَدرِ نَفَقاتِهِم ، فَمَن کَثَّرَ کُثِّرَ لَهُ ، ومَن قَلَّلَ قُلِّلَ لَهُ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :ما فَتَحَ رَجُلٌ بابَ عَطِیَّهٍ یُریدُ بِها صِلَهً إلّا زادَهُ اللّهُ بِها کَثرَهً ، وما فَتَحَ رَجُلٌ بابَ مَسأَلَهٍ یُریدُ بِها کَثرَهً إلّا زادَهُ اللّهُ عز و جل بِها قِلَّهً . (3)
الإمام علیّ علیه السلام :عَلَیکُم بِالسَّخاءِ وحُسنِ الخُلُقِ ؛ فَإِنَّهُما یَزیدانِ الرِّزقَ ویوجِبانِ المَحَبَّهَ . (4)
عنه علیه السلام :إنَّ أفضَلَ مَا استُجلِبَ بِهِ الثَّناءُ ؛ السَّخاءُ ، وإنَّ أجزَلَ مَا استُدِرَّت بِهِ الأَرباحُ الباقِیَهُ ؛ الصَّدَقَهُ . (5)
مسند أبی یعلی عن أبی برزه :کانَ لِلنَّبِیِّ صلی الله علیه و آله تِسعُ نِسوَهٍ ، فَقالَ یَوما : خَیرُکُنَّ أطوَلُکُنَّ یَدا . فَقامَت کُلُّ واحِدَهٍ تَضَعُ یَدَها عَلَی الجِدارِ ، قالَ : لَستُ أعنی هذا ، ولکِن أصنَعَکُنَّ یَدَینِ . (6)
.
1- .تاریخ دمشق : ج 13 ص 24 ح 3031 عن أبی سعید الخدری ، تاریخ أصبهان : ج 1 ص 321 الرقم 572 عن جابر ، کنزالعمّال : ج 9 ص 244 ح 25848 .
2- .کنزالعمّال : ج 6 ص 350 ح 16009 ، الجامع الصغیر : ج 1 ص 375 ح 2454 کلاهما نقلاً عن الدارقطنی فی الإفراد عن أنس .
3- .مسند ابن حنبل : ج 3 ص 434 ح 9630 ، شُعَب الإیمان : ج 3 ص 233 ح 3413 وفیه «لصدقه» بدل «یرید بها» و «مسکه» بدل «مسأله» ، المعجم الأوسط : ج 7 ص 190 ح 7239 وفیه «یبتغی وجه اللّه أو صله» بدل «یرید بها صله» وکلّها عن أبی هریره ، کنزالعمّال : ج 3 ص 643 ح 8304 .
4- .غرر الحکم : ج 4 ص 304 ح 6161 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 342 ح 5841 .
5- .غرر الحکم : ج 2 ص 618 ح 3654 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 156 ح 3391 .
6- .مسند أبی یعلی : ج 13 ص 425 ح 7430 ، تاریخ بغداد : ج 5 ص 6 نحوه ، کنزالعمّال : ج 6 ص 342 ح15951 .
ص: 405
حدیثپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :[ فرود آمدن ] روزی به سوی خانه ای که در آن، بخشندگی است، سریع تر از فرو رفتن تیغ در کوهان شتر است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :کلیدهای روزی، رو به عرش اند و خداوند، روزی های مردم را به اندازه هزینه کردن هایشان [ در راه خدا ]فرو می فرستد . پس هر که زیاد هزینه کند، روزی اش افزوده می شود و هر که کم هزینه کند، روزی اش کاسته می شود.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هیچ کس درِ بخشش را به قصد نیکی رسانی به دیگری نگشود، مگر آن که خداوند ، به سبب آن، بر مال او افزود؛ و هیچ کس درِ درخواست را به قصد مال افزایی نگشود، مگر آن که خداوند ، به سبب آن، بر ناداریِ او افزود .
امام علی علیه السلام :بخشنده و خوش اخلاق باشید، که این دو ، روزی را می افزایند و محبّت می آورند.
امام علی علیه السلام :برترین چیزی که با آن، ستایش [دیگران] به دست آورده می شود ، بخشندگی است و بهترین چیزی که با آن ، سودهای ماندگار حاصل می گردد ، صدقه است.
مسند أبی یَعلی به نقل از ابو برزه :پیامبر صلی الله علیه و آله نُه همسر داشت. روزی فرمود: «بهترینِ شما، آن کس است که دستش درازتر باشد» . (1) هر یک از زنان ، برخاست و دست خود را بر دیوار می نهاد . فرمود: «مقصودم ، این نبود؛ بلکه کسی بود که دستانش بخشنده ترند» .
.
1- .. کنایه از نعمت و خیررسانی است.
ص: 406
5 / 7الرِّفقُرسول اللّه صلی الله علیه و آله :إنَّ فِی الرِّفقِ الزِّیادَهَ وَالبَرَکَهَ ، ومَن یُحرَمِ الرِّفقَ یُحرَمِ الخَیرَ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :الرِّفقُ یُمنٌ ، وَالخُرقُ شُؤمٌ . (2)
الإمام علیّ علیه السلام :مَنِ استَعمَلَ الرِّفقَ استَدَرَّ الرِّزقَ . (3)
عنه علیه السلام :التَّلَطُّفُ مِفتاحُ الرِّزقِ . (4)
5 / 8الأَمانَهُرسول اللّه صلی الله علیه و آله :الأَمانَهُ تَجلِبُ الغِنی . (5)
عنه صلی الله علیه و آله :الأَمانَهُ تَجلِبُ الرِّزقَ . (6)
راجع : هذه الموسوعه : ج 13 ص 70 (ما یوجب زوال البرکه / الخیانه) .
.
1- .الکافی : ج 2 ص 119 ح 7 عن عمرو بن أبی المقدام رفعه ؛ المعجم الکبیر : ج 2 ص 348 ح 2458 عن جریر .
2- .الکافی : ج 2 ص 119 ح 4 عن معاذ بن مسلم عن الإمام الصادق علیه السلام ، غرر الحکم : ج 1 ص 201 ح 798 وفیه «الیمن مع الرفق» ، بحارالأنوار : ج 75 ص 59 ح 23 .
3- .غرر الحکم : ج 5 ص 338 ح 8647 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 440 ح 7651 .
4- .أعلام الدین : ص 96 .
5- .قرب الإسناد : ص 116 ح 408 عن الحسین بن علوان عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلام ، بحارالأنوار : ج 75 ص 114 ح 6 وص 171 ح 4 .
6- .الکافی : ج 5 ص 133 ح 7 عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام ، تحف العقول : ص 45 ، الخصال : ص 505 ح 2 عن سعید بن علاقه عن الإمام علیّ علیه السلام ، مشکاه الأنوار : ص 230 ح 645 ، روضه الواعظین : ص 499 وفی الثلاثه الأخیره «استعمال الأمانه یزید فی الرزق» وکلاهما عن الإمام علیّ علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 77 ص 149 ح 78 ؛ مسند الشهاب : ج 1 ص 72 ح 64 وفیه «الأمانه تجرّ الرزق» ، الفردوس : ج 1 ص 121 ح 415 عن جابر ، کنزالعمّال : ج 3 ص 60 ح 5493 .
ص: 407
5 / 7 مدارا
5 / 8 امانتداری
5 / 7مداراپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :در مدارا، فزونی و برکت است و هر که از مدارا محروم باشد، از خیر، محروم گشته است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :مدارا، خُجستگی است و خشونت، شومی.
امام علی علیه السلام :هر کس مدارا به کار گیرد، روزی را سرشار ساخته است.
امام علی علیه السلام :ملاطفت و مهربانی ، کلید روزی است.
5 / 8امانتداریپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :امانتداری، بی نیازی می آورد.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :امانتداری، روزی می آورد.
ر . ک : همین دانش نامه : ج 13 ص 71 (آنچه موجب زوال برکت است / خیانت) .
.
ص: 408
5 / 9القَناعَهُرسول اللّه صلی الله علیه و آله :القَناعَهُ بَرَکَهٌ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :مَن قَنِعَ بِما رَزَقَهُ اللّهُ فَهُوَ مِن أغنَی النّاسِ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :القَناعَهُ مُلکٌ لا یَزولُ ، وهِیَ مَرکَبُ رِضَا اللّهِ تَعالی ، تَحمِلُ صاحِبَها إلی دارِهِ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :القَناعَهُ کَنزٌ لا یَفنی . (4)
عنه صلی الله علیه و آله :القَناعَهُ راحَهٌ . (5)
نهج البلاغه :سُئِلَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام عَن قَولِهِ تَعالی : «فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاهً طَیِّبَهً» (6) فَقالَ : هِیَ القَناعَهُ . (7)
.
1- .الجعفریّات : ص 160 عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام .
2- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 4 ص 358 ح 5762 عن حمّاد بن عمرو وأنس بن محمّد عن أبیه جمیعا عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، الکافی : ج 2 ص 139 ح 9 عن أبی حمزه عن الإمام الباقر والصادق علیهماالسلام ، الأمالی للمفید : ص 184 ح 9 ، الزهد للحسین بن سعید : ص 79 ح 41 کلاهما عن أبی حمزه الثمالی عن الإمام زین العابدین علیه السلام ، الخصال : ص 125 ح 122 عن أنس بن محمّد عن أبیه عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، تحف العقول : ص 7 ، بحارالأنوار : ج 73 ص 178 ح 21 ؛ حلیه الأولیاء : ج 3 ص 135 عن أبی حمزه عن الإمام زین العابدین علیه السلام وراجع : سنن الترمذی : ج 4 ص 551 ح 2305 ومسند ابن حنبل : ج 3 ص 182 ح 8101 .
3- .مصباح الشریعه : ص 185 .
4- .إرشاد القلوب : ص 118 عن جابر بن عبد اللّه ، مشکاه الأنوار : ص 233 ح 664 ، روضه الواعظین : ص 500 ؛ الدرّ المنثور : ج 2 ص 96 نقلاً عن البیهقی فی الزهد عن جابر بن عبد اللّه .
5- .أعلام الدین : ص 341 عن ابن عبّاس .
6- .النحل : 97.
7- .نهج البلاغه : الحکمه 229 ، بحارالأنوار : ج 71 ص 345 ح 2 .
ص: 409
5 / 9 قناعت
5 / 9قناعتپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :قناعت، برکت است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر کس به آنچه خداوندْ روزی اش کرده است ، قانع باشد ، از بی نیازترینْ مردمان است .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :قناعت، مُلکی بی زوال است . قناعت ، مَرکبِ رضای خداوند متعال است و سوارِ خود را به خانه اش می رساند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :قناعت، گنجی بی پایان است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :قناعت، آسودگی است.
نهج البلاغه:از امیر مؤمنان علیه السلام در باره آیه : «او را به حیاتی پاک، زنده می داریم» سؤال شد [ که مقصود از «حیات پاک» چیست؟] . فرمود: «آن، قناعت است» .
.
ص: 410
الإمام علیّ علیه السلام :مَن قَنِعَ بِالیَسیرِ استَغنی عَنِ الکَثیرِ ، ومَن لَم یَستَغنِ بِالکَثیرِ افتَقَرَ إلَی الحَقیرِ . (1)
عنه علیه السلام :مَن وُهِبَت لَهُ القَناعَهُ صانَتهُ . (2)
عنه علیه السلام :اِقنَع بِما اُوتیتَهُ تَکُن مَکفِیّا . (3)
عنه علیه السلام :مَن قَنِعَت نَفسُهُ أعانَتهُ عَلَی النَّزاهَهِ وَالعَفافِ . (4)
عنه علیه السلام :مَن قَنِعَ حَسُنَت عِبادَتُهُ . (5)
عنه علیه السلام :مَن قَنِعَ قَلَّ طَمَعُهُ . (6)
عنه علیه السلام :أصلُ العَفافِ القَناعَهُ ، وثَمَرَتُها قِلَّهُ الأَحزانِ . (7)
عنه علیه السلام :القَناعَهُ تُؤَدّی إلَی العِزِّ . (8)
عنه علیه السلام :اِقنَعوا بِالقَلیلِ مِن دُنیاکُم لِسَلامَهِ دینِکُم ؛ فَإِنَّ المُؤمِنَ البُلغَهُ الیَسیرَهُ مِنَ الدُّنیا تُقنِعُهُ . (9)
عنه علیه السلام :إذا رَغِبتَ فی صَلاحِ نَفسِکَ فَعَلَیکَ بِالاِقتِصادِ وَالقُنوعِ وَالتَّقَلُّلِ . (10)
.
1- .الإرشاد : ج 1 ص 301 ، بحارالأنوار : ج 77 ص 420 ح 40 .
2- .غرر الحکم : ج 5 ص 294 ح 8435 .
3- .غرر الحکم : ج 2 ص 189 ح 2333 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 75 ح 1821 .
4- .غرر الحکم : ج 5 ص 342 ح 8663 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 440 ح 7661 وفیه «والکفاف» بدل «والعفاف» .
5- .غرر الحکم : ج 5 ص 165 ح 7795 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 452 ح 8091 .
6- .غرر الحکم : ج 5 ص 201 ح 7974 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 430 ح 7371 .
7- .مطالب السؤول : ص 50 ؛ بحارالأنوار : ج 78 ص 7 ح 59 .
8- .غرر الحکم : ج 1 ص 291 ح 1123 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 45 ح 1092 وراجع : ح 66 و 219 و 2260 و 4646 .
9- .غرر الحکم : ج 2 ص 259 ح 2549 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 87 ح 2084 .
10- .غرر الحکم : ج 3 ص 192 ح 4172 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 137 ح 3124 .
ص: 411
امام علی علیه السلام :هر کس به اندک ، قانع باشد، از بسیار ، بی نیاز می گردد و هر که با بسیار ، احساس بی نیازی نکند، به اندک ، نیازمند می شود .
امام علی علیه السلام :قناعت به هر کس داده شود، او را مصون می دارد.
امام علی علیه السلام :به آنچه تو را داده اند، قانع باش تا کفایت شده باشی.
امام علی علیه السلام :هر که جانش قانع باشد، قناعت، او را بر پاکی و پاک دامنی ، یاری می کند.
امام علی علیه السلام :هر که قانع باشد، عبادتش نیکو می گردد .
امام علی علیه السلام :هر که قانع باشد، طمعش اندک می شود.
امام علی علیه السلام :ریشه پاک دامنی، قناعت است و میوه آن، کم شدن غصّه ها .
امام علی علیه السلام :قناعت، به عزّت می رساند.
امام علی علیه السلام :برای سلامت دین خود، از دنیایتان به اندکی ، قناعت کنید؛ چرا که مؤمن را، دست مایه ای اندک از دنیا، قانع می سازد.
امام علی علیه السلام :هر گاه خواستی خویش را اصلاح کنی، بر تو باد به میانه روی و قناعت و به کم بسنده کردن .
.
ص: 412
الإمام الباقر علیه السلام :القَناعَهُ لَذَّهُ العَیشِ . (1)
الإمام الصادق علیه السلام :مَن قَنِعَ بِالمَقسومِ استَراحَ مِنَ الهَمِّ وَالکَربِ وَالتَّعَبِ ، وکُلَّما نَقَصَ مِنَ القَناعَهِ زادَ فِی الرَّغبَهِ وَالطَّمَعِ . وَالطَّمَعُ وَالرَّغبَهُ فِی الدُّنیا أصلانِ لِکُلِّ شَرٍّ ، وصاحِبُهُما لا یَنجو مِنَ النّارِ إلّا أن یَتوبَ عَن ذلِکَ . (2)
الإمام الرضا علیه السلام :القَناعَهُ تَجمَعُ إلی صِیانَهِ النَّفسِ وعِزِّ القَدرِ طَرحَ (3) مُؤَنِ الاِستِکثارِ وَالتَّعَبُّدِ لِأَهلِ الدُّنیا . ولا یَسلُکُ طَریقَ القَناعَهِ إلّا رَجُلانِ : إمّا مُتَقَلِّلٌ یُریدُ أجرَ الآخِرَهِ ، أو کَریمٌ مُتَنَزِّهٌ عَن لِئامِ النّاسِ . (4)
5 / 10الرِّضارسول اللّه صلی الله علیه و آله :إنَّ لِکُلِّ امرِئٍ رِزقا هُوَ یَأتیهِ لا مَحالَهَ ، فَمَن رَضِیَ بِهِ بورِکَ لَهُ فیهِ ووَسِعَهُ ، ومَن لَم یَرضَ بِهِ لَم یُبارَک لَهُ فیهِ ولَم یَسَعهُ ؛ إنَّ الرِّزقَ لَیَطلُبُ الرَّجُلَ کَما یَطلُبُهُ أجلُهُ . (5)
عنه صلی الله علیه و آله :إنَّ اللّهَ تَبارَکَ وتَعالی یَبتَلی عَبدَهُ بِما أعطاهُ ، فَمَن رَضِیَ بِما قَسَمَ اللّهُ عز و جل لَهُ بارَکَ اللّهُ لَهُ فیهِ ووَسِعَهُ ، ومَن لَم یَرضَ لَم یُبارِک لَهُ . (6)
.
1- .تاریخ الیعقوبی : ج 2 ص 321 .
2- .مصباح الشریعه : ص 184 .
3- .کذا ، وفی سائر المصادر : «وطرح» .
4- .نثر الدرّ : ص 361 ، العدد القویّه : ص 297 ح 26 وفیه «متعبّد» بدل «متقلّل» ، نزهه الناظر : ص 128 ح 9 وفیه «متعلّل» بدل «متقلّل» ، أعلام الدین : ص 307 وفیه من «لا یسلک طریق ... إمّا متعبّد ...» ، بحارالأنوار : ج 78 ص 349 ح 6 وص 353 ح 9 .
5- .أعلام الدین : ص 342 عن ابن عمر ، بحارالأنوار : ج 77 ص 185 ح 10 ؛ کنزالعمّال : ج 1 ص 114 ح 536 نقلاً عن الدیلمی عن ابن عبّاس نحوه .
6- .مسند ابن حنبل : ج 7 ص 282 ح 20301 ، شُعَب الإیمان : ج 2 ص 121 ح 1353 نحوه وکلاهما عن أبی العلاء بن الشخیر عن رجل من بنی سلیم وج 7 ص 125 ح 9725 عن أحمد بن سلیم ، کنزالعمّال : ج 3 ص 390 ح 7090 وراجع : المعجم الأوسط : ج 8 ص 189 ح 8362 وحلیه الأولیاء : ج 2 ص 213 .
ص: 413
5 / 10 رضایت
امام باقر علیه السلام :قناعت، لذّت زندگی است.
امام صادق علیه السلام :هر که به روزیِ قسمت شده قانع باشد، از اندوه و رنج و خستگی ، آسوده می گردد. هر چه قناعت کم[ تر ] شود، خواستن و آزمندی افزوده می گردد . آزمندی و خواستن دنیا، ریشه های هر بدی ای هستند و آزمندِ دنیاخواه، از دوزخ نمی رهَد، مگر آن که از این خصلت[ ها] توبه کند.
امام رضا علیه السلام :قناعت ، افزون بر خویشتنداری و حفظ منزلت [ خویش ] ، بار افزونخواهی و بندگی در برابر دنیاداران را از دوش انسان ، بر می دارد . راه قناعت را جز دو کس نمی پویند : آن که به اندک می سازد تا به پاداش آخرت برسد و آن بزرگواری که خود را از مردم فرومایه، کنار می کشد .
5 / 10رضایت (1)پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر کسی روزی ای دارد که ناچار به او خواهد رسید. پس هر که به آن راضی شود ، برایش پُربرکت خواهد شد و او را بس خواهد بود و هر که به آن راضی نباشد، نه برکت خواهد یافت و نه او را بس خواهد بود . روزی، در پی انسان است ، آن گونه که اجلش در پی اوست.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خداوند متعال، بنده اش را با آنچه به او می دهد، می آزماید . پس هر که به قسمت خدا راضی باشد، خداوند به آنچه داده، برکت و وسعت می بخشد و هر که به آن راضی نباشد، برکت نخواهد یافت.
.
1- .. مقصود از این عنوان ، راضی بودن انسان از تقدیر خداوند (مانند آنچه در احادیث 120 و 121 آمده) و یا راضی بودن خداوند متعال از انسان است (مانند آنچه در حدیث 122 آمده است) .
ص: 414
الإمام الرضا علیه السلام :أوحَی اللّهُ عز و جل إلی نَبِیٍّ مِنَ الأَنبِیاءِ : إذا اُطِعتُ رَضیتُ ، وإذا رَضیتُ بارَکتُ ، ولَیسَ لِبَرَکَتی نِهایَهٌ . (1)
5 / 11الصَّبرُالإمام علیّ علیه السلام :اِلزَمِ الصَّبرَ ؛ فَإِنَّ الصَّبرَ حُلوُ العاقِبَهِ ، مَیمونُ المَغَبَّهِ . (2)
.
1- .الکافی : ج 2 ص 275 ح 26 عن سلیمان الجعفری ، بحارالأنوار : ج 73 ص 341 ح 23 ؛ الزهد لابن حنبل : ص 69 عن وهب من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام وفیه «إنّ الربّ تبارک و تعالی قال فی بعض ما یقول لبنی إسرائیل : إنّی ...» .
2- .غرر الحکم : ج 2 ص 202 ح 2377 .
ص: 415
5 / 11 شکیبایی
امام رضا علیه السلام :خداوند به پیامبری از پیامبران وحی کرد: «هر گاه اطاعتم کنند، راضی می شوم و چون راضی شوم، برکت می دهم و برکت من، پایان ندارد».
5 / 11شکیباییامام علی علیه السلام :شکیبا باش؛ چرا که شکیبایی ، شیرین فرجام و خجسته انجام است.
.
ص: 416
الفصل السادس : ما یوجب البرکه من الأعمال6 / 1تَحسینُ العَمَلِالإمام الصادق علیه السلام :إذا أحسَنَ المُؤمِنُ عَمَلَهُ ضاعَفَ اللّهُ عَمَلَهُ ؛ لِکُلِّ حَسَنَهٍ سَبعُمِئَهٍ ، وذلِکَ قَولُ اللّهِ تَبارَکَ وتَعالی : «وَاللَّهُ یُضَاعِفُ لِمَن یَشَاءُ» (1) . فَأَحسِنوا أعمالَکُمُ الَّتی تَعمَلونَها لِثَوابِ اللّهِ . (2)
راجع : ص 372 (ما یوجب برکه العمر / حسن العمل) .
6 / 2الإِنفاقُالکتاب«وَ مَا أَنفَقْتُم مِّن شَیْ ءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ» . (3)
.
1- .البقره : 261 .
2- .المحاسن : ج 1 ص 396 ح 887 عن عمر بن یزید ، تفسیر العیّاشی : ج 1 ص 146 ح 478 عن عمر بن یونس ، المؤمن : ص 29 ح 53 ولیس فیه «عمله» بعد «المؤمن» ولیس فیه ذیله ، بحارالأنوار : ج 71 ص 247 ح 7 .
3- .سبأ : 39 .
ص: 417
فصل ششم : اعمالی که موجب برکت اند
6 / 1 خوب انجام دادنِ کار
6 / 2 انفاق
فصل ششم : اعمالی که موجب برکت اند6 / 1خوب انجام دادنِ کارامام صادق علیه السلام :هر گاه مؤمن کارش را نیکو (خوب و درست) انجام دهد ، خداوند ، کار او را چند برابر می گرداند : هر کار نیکی را هفتصد برابر ، و این ، سخن خدای متعال است که : «و خداوند برای هر که بخواهد ، چند برابر می کند» . پس کارهای خود را که برای پاداش خداوند انجام می دهید ، خوب انجام دهید .
ر . ک : ص 373 (آنچه موجب برکت عمر است / نیکو کار کردن) .
6 / 2انفاققرآن«آنچه را انفاق کنید ، او جای گزین می سازد و او بهترینِ روزی دهندگان است» .
.
ص: 418
الحدیثرسول اللّه صلی الله علیه و آله :قالَ اللّهُ عز و جل : أنفِق اُنفِق عَلَیکَ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :إذا أرَدتَ أن یُثرِیَ اللّهُ مالَکَ فَزَکِّهِ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :تَصَدَّقوا مِمّا رَزَقَکُمُ اللّهُ ؛ فَإِنَّ الصَّدَقَهَ لا تَنقُصُ المالَ ولکِن تَزیدُ فیهِ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :الصَّدَقَهُ مَثراهٌ لِلمالِ . (4)
عنه صلی الله علیه و آله :لَیسَ عَبدٌ یَفتَحُ بابَ عَطِیَّهٍ یَبتَغی وَجهَ اللّهِ أو صِلَهٍ إلّا زادَهُ اللّهُ بِها کَثرَهً . (5)
عنه صلی الله علیه و آله :تَصَدَّقوا ؛ فَإِنَّ الصَّدَقَهَ تَزیدُ فِی المالِ کَثرَهً . وتَصَدَّقوا رَحِمَکُمُ اللّهُ . (6)
عنه صلی الله علیه و آله :أکثِروا مِنَ الصَّدَقَهِ تُرزَقوا . (7)
عنه صلی الله علیه و آله :اِستَنزِلُوا الرِّزقَ بِالصَّدَقَهِ . (8)
.
1- .صحیح البخاری : ج 4 ص 1724 ح 4407 ، صحیح مسلم : ج 2 ص 691 ح 37 ، سنن ابن ماجه : ج 1 ص 686 ح 2123 ، مسند ابن حنبل : ج 3 ص 34 ح 7302 ، تاریخ بغداد : ج 7 ص 391 الرقم 3927 کلّها عن أبی هریره ، حلیه الأولیاء : ج 10 ص 216 عن ابن عبّاس ، کنزالعمّال : ج 6 ص 375 ح 16127 ؛ مجمع البیان : ج 8 ص 616 عن أبی هریره .
2- .أعلام الدین : ص 268 عن الإمام علیّ علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 96 ص 23 ح 54 .
3- .الفردوس : ج 2 ص 52 ح 2297 عن الإمام علیّ علیه السلام .
4- .عوالی اللآلی : ج 3 ص 113 ح 2 .
5- .المعجم الأوسط : ج 7 ص 190 ح 7239 ، مسند ابن حنبل : ج 3 ص 434 ح 9630 وفیه «یرید بها صله» بدل «یبتغی وجه اللّه أو صله» ، شُعَب الإیمان : ج 3 ص 234 ح 3413 وفیه «لصدقه أو صله» بدل «یبتغی وجه اللّه أو صله» وکلّها عن أبی هریره ، کنزالعمّال : ج 3 ص 643 ح 8304 .
6- .الکافی : ج 4 ص 9 ح 2 عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام ، الأمالی للمفید : ص 239 ح 2 عن مسعده بن صدقه عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلامعنه صلی الله علیه و آله ، تنبیه الخواطر : ج 1 ص 126 کلاهما نحوه ، بحارالأنوار : ج 96 ص 122 ح 27 .
7- .إرشاد القلوب : ص 45 ، أعلام الدین : ص 333 عن أبی الدرداء ، بحارالأنوار : ج 77 ص 176 ح 10 .
8- .التوحید : ص 68 ح 24 ، عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج2 ص35 ح75 کلاهما عن داود بن سلیمان الفرّاء عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 4 ص 416 ح 5904 عن زراره عن الإمام الصادق علیه السلام ، نهج البلاغه : الحکمه 137 ، قرب الإسناد : ص 118 ح 414 عن الحسین بن علوان عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلام عنه صلی الله علیه و آله ، بحارالأنوار : ج96 ص121 ح25 ؛ شُعَب الإیمان : ج2 ص74 ح1197 عن الزبیر عن الإمام زین العابدین عن آبائه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ، کنزالعمّال: ج6 ص343 ح15962.
ص: 419
حدیثپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خداوند فرموده است : «انفاق کن تا به تو انفاق کنم».
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر گاه خواستی خداوند ، ثروتت را بیفزاید ، زکات آن را بپرداز.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :از آنچه خداوند به شما روزی داده است ، صدقه دهید ، که صدقه مال را نمی کاهد ؛ بلکه آن را می افزاید.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :صدقه ، افزون کننده مال است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هیچ بنده ای نیست که به خاطر خدا درِ بخشش یا نیکی را بگشاید ، مگر آن که خداوند ، به سبب آن ، بر او می افزاید .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :صدقه دهید ؛ چرا که صدقه مال را می افزاید . صدقه دهید خداوند ، شما را رحمت کند !
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :بسیارْ صدقه دهید تا روزی یابید.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :روزی را با صدقه فرود آورید.
.
ص: 420
عنه صلی الله علیه و آله :ثَلاثَهٌ تَزیدُ بِثَلاثَهٍ وإن ظَنَّ الجاهِلونَ أنَّها تَنقُصُها : المالُ یَزیدُ بِالصَّدَقَهِ (1) ، وَالعِزُّ یَزیدُ بِالعَفوِ ، وَالنُّبلُ یَزیدُ بِالتَّواضُعِ . (2)
الإمام علیّ علیه السلام لِکُمَیلِ بنِ زِیادٍ :یا کُمَیلُ ، البَرَکَهُ فی مالِ مَن آتَی الزَّکاهَ ، وواسَی المُؤمِنینَ ، ووَصَلَ الأَقرَبینَ . (3)
عنه علیه السلام :بَرَکَهُ المالِ فِی الصَّدَقَهِ . (4)
عنه علیه السلام :داوُوا الجَورَ بِالعَدلِ ، وداوُوا الفَقرَ بِالصَّدَقَهِ وَالبَذلِ . (5)
عنه علیه السلام فِی الحِکَمِ المَنسوبَهِ إلَیهِ :الزَّکاهُ نَقصٌ فِی الصّورَهِ ، وزِیادَهٌ فِی المَعنی. (6)
فاطمه علیهاالسلام :فَرَضَ اللّهُ الإِیمانَ تَطهیرا مِنَ الشِّرکِ ... وَالزَّکاهَ زِیادَهً فِی الرِّزقِ. (7)
الإمام الحسن علیه السلام :فَرَضَ [ اللّهُ ] عَلَیکُم لِأَولِیائِهِ حُقوقا ، فَأَمَرَکُم بِأَدائِها إلَیهِم ، لِیُحِلَّ لَکُم ما وَراءَ ظُهورِکُم مِن أزواجِکُم وأَموالِکُم ومَأکَلِکُم ومَشرَبِکُم ، ویُعَرِّفَکُم بِذلِکَ البَرَکَهَ وَالنَّماءَ وَالثَّروَهَ ، ولِیَعلَمَ مَن یُطیعُهُ مِنکُم بِالغَیبِ . (8)
الإمام الباقر علیه السلام :إنَّ الشَّمسَ لَتَطلُعُ ومَعَها أربَعَهُ أملاکٍ : مَلَکٌ یُنادی : یا صاحِبَ الخَیرِ أتِمَّ وأَبشِر ، ومَلَکٌ یُنادی : یا صاحِبَ الشَّرِّ أنزِع وأَقصِر ، ومَلَکٌ یُنادی : أعطِ مُنفِقا خَلَفا ، وآتِ مُمسِکا تَلَفا ... . (9)
.
1- .فی الطبعه المعتمده : «الصدقه» ، والتصحیح من فردوس الأخبار : ج 2 ص 162 ح 2363 .
2- .الفردوس : ج 2 ص 102 ح 2541 عن ابن عمر .
3- .تحف العقول : ص 172 ، بشاره المصطفی : ص 25 عن سعید بن زید بن أرطاه ، بحارالأنوار : ج 77 ص 413 ح 38 .
4- .غرر الحکم : ج 3 ص 260 ح 4426 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 195 ح 3992 .
5- .غرر الحکم : ج 4 ص 24 ح 5156 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 250 ح 4698 و 4690 .
6- .شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید : ج 20 ص 299 ح 416 .
7- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج3 ص568 ح4940 ، علل الشرائع : ص248 ح2 کلاهما عن زینب بنت الإمام علیّ علیه السلام ، نهج البلاغه : الحکمه 252 ، غرر الحکم : ج4 ص449 ح6608 وفیهما «تسبیبا للرزق» بدل «زیاده فی الرزق» ، الاحتجاج : ج1 ص258 ح49 عن عبد اللّه بن الحسن بإسناده عن آبائه علیهم السلام عنها علیهاالسلام وفیه «جعل اللّه ... الزکاه تزکیه للنفس ونماءً فی الرزق» ، بحار الأنوار : ج6 ص107 ح1 .
8- .علل الشرائع : ص249 ح6 عن إسحاق بن إسماعیل النیسابوری، بحارالأنوار : ج 23 ص100 ح3.
9- .الکافی : ج 4 ص 42 ح 1 عن جابر ، مجمع البیان : ج 8 ص 222 عن أنس عن رسول اللّه صلی الله علیه و آله ، بحارالأنوار: ج55 ص143 ح2؛ اُسد الغابه: ج2 ص635 الرقم2444 عن شُفَی بن مانع الأصبحی نحوه.
ص: 421
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :سه چیز است که با سه چیز افزایش می یابد ، هرچند جاهلان می پندارند که این سه چیز ، آنها را می کاهد : مال با صدقه افزایش می یابد ، عزّت با عفو افزوده می شود و بزرگی با تواضع ، بیشتر می گردد.
امام علی علیه السلام به کمیل بن زیاد :ای کمیل! برکت ، در مال کسی است که زکات بپردازد ، به مؤمنان ، کمک کند و به خویشاوندان ، نیکی رساند .
امام علی علیه السلام :برکت مال ، در صدقه دادن است.
امام علی علیه السلام :ستم را با عدالت ، و فقر را با صدقه و بخشش ، درمان کنید .
امام علی علیه السلام در حکمت های منسوب به ایشان :زکات ، در ظاهر ، کاسته شدن است ؛ ولی در حقیقت ، افزونی است.
فاطمه علیهاالسلام :خداوند ، ایمان را برای پاکسازی از شرک ... و زکات را برای افزایش روزی ، واجب ساخت.
امام حسن علیه السلام :خداوند بر شما حقوقی را نسبت به اولیایش واجب ساخته و شما را به ادای آنها ، فرمان داده است تا [بدین وسیله] آنچه را در اختیار شماست ، از همسران و اموال و خوردنی ها و نوشیدنی ها برایتان حلال سازد و به سبب آن ، برکت و رشد و ثروت را به شما بشناساند ، و بداند که چه کسی از شما در نهان ، از او اطاعت می کند.
امام باقر علیه السلام :خورشید، طلوع می کند و همراه آن ، چهار فرشته است . فرشته ای ندا می دهد : «ای نیکوکار! به پایان برسان و بر تو بشارت باد!» . فرشته ای ندا می دهد : «ای بدکار! دست بردار و کوتاه بیا!» . فرشته ای هم ندا می دهد : «[ خدایا! ]انفاق کننده را [ مالی] جای گزین ده (1) و ثروت بخیل را تلف کن!» ... .
.
1- .. اشاره است به آیه : «وَ مَآ أَنفَقْتُم مِّن شَیْ ءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ» (سبأ : آیه 69) .
ص: 422
الکافی عن السکونی عن الإمام الصادق علیه السلام :ما أحسَنَ عَبدٌ الصَّدَقَهَ فِی الدُّنیا إلّا أحسَنَ اللّهُ الخِلافَهَ عَلی وُلدِهِ مِن بَعدِهِ . وقالَ : حُسنُ الصَّدَقَهِ یَقضِی الدَّینَ ویَخلُفُ عَلَی البَرَکَهِ . (1)
الإمام الکاظم علیه السلام :کانَ الصّادِقُ علیه السلام فی طَریقٍ ومَعَهُ قَومٌ مَعَهُم أموالٌ ، وذُکِرَ لَهُم أنَّ بارِقَهً فِی الطَّریقِ یَقطَعونَ عَلَی النّاسِ ، فَارتَعَدَت فَرائِصُهُم ، فَقالَ لَهُمُ الصّادِقُ علیه السلام : ما لَکُم؟ قالوا : مَعَنا أموالُنا نَخافُ عَلَیها أن تُؤخَذَ مِنّا ، أفَتَأخُذُها مِنّا؟ فَلَعَلَّهُم یَندَفِعونَ عَنها إذا رَأَوا أنَّها لَکَ ، فَقالَ : وما یُدریکُم لَعَلَّهُم لا یَقصِدونَ غَیری ، ولَعَلَّکُم تُعَرِّضونّی بِها لِلتَّلَفِ ! فَقالوا : فَکَیفَ نَصنَعُ ، نَدفِنُها؟ قالَ : ذلِکَ أضیَعُ لَها ، فَلَعَلَّ طارِئاً یَطرَأُ عَلَیها فَیَأخُذُها ، ولَعَلَّکُم لا تَغتَدونَ (2) إلَیها بَعدُ . فَقالوا : کَیفَ نَصنَعُ؟ دُلَّنا . قالَ : أودِعوها مَن یَحفَظُها ویَدفَعُ عَنها ویُربیها ویَجعَلُ الواحِدَ مِنها أعظَمَ مِنَ الدُّنیا وما فیها ، ثُمَّ یَرُدُّها ویُوَفِّرُها عَلَیکُم أحوَجَ ما تَکونونَ إلَیها . قالوا : مَن ذاکَ؟ قالَ : ذاکَ رَبُّ العالَمینَ . قالوا : وکَیفَ نودِعُهُ؟ قالَ : تَتَصَدَّقونَ بِهِ عَلی ضُعَفاءِ المُسلِمینَ . قالوا : وأَنّی لَنَا الضُّعَفاءُ بِحَضرَتِنا هذِهِ؟! قالَ : فَاعزِموا (3) عَلی أن تَتَصَدَّقوا بِثُلُثِها لِیَدفَعَ اللّهُ عَن باقیها مَن تَخافونَ . قالوا : قَد عَزَمنا . قالَ : فَأَنتُم فی أمانِ اللّهِ ، فَامضوا ، فَمَضَوا ، فَظَهَرَت لَهُمُ البارِقَهُ فَخافوا . فَقالَ الصّادِقُ علیه السلام : کَیفَ تَخافونَ وأَنتُم فی أمانِ اللّهِ عز و جل ؟! فَتَقَدَّمَ البارِقَهُ وتَرَجَّلوا وقَبَّلوا یَدَ الصّادِقِ علیه السلام وقالوا : رَأَینَا البارِحَهَ فی مَنامِنا رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَأمُرُنا بِعَرضِ أنفُسِنا عَلَیکَ ، فَنَحنُ بَینَ یَدَیکَ ونَصحَبُکَ وهؤُلاءِ لِنَدفَعَ عَنهُمُ الأَعداءَ وَاللُّصوصَ . فَقالَ الصّادِقُ علیه السلام : لا حاجَهَ بِنا إلَیکُم ، فَإِنَّ الَّذی دَفَعَکُم عَنّا یَدفَعُهُم ، فَمَضَوا سالِمینَ ، وتَصَدَّقوا بِالثُّلُثِ وبورِکَ لَهُم فی تِجاراتِهِم ، فَرَبِحوا لِلدِّرهَمِ عَشَرَهً ، فَقالوا : ما أعظَمَ بَرَکَهِ الصّادِقِ علیه السلام ! فَقالَ الصّادِقُ علیه السلام : قَد تَعَرَّفتُمُ البَرَکَهَ فی مُعامَلَهِ اللّهِ عز و جل ، فَدوموا عَلَیها . (4)
.
1- .الکافی : ج 4 ص 10 ح 5 عن السکونی .
2- .فی بحار الأنوار : «لا تهتدون إلیها» .
3- .فی المصدر : «فاعرضوا» ، والصحیح ما أثبتناه کما فی بحارالأنوار ووسائل الشیعه.
4- .عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 4 ح 9 عن أحمد بن الحسن الحسینی عن الإمام العسکری عن آبائه علیهم السلام ، بحارالأنوار : ج 96 ص 120 ح 23 .
ص: 423
الکافی به نقل از سَکونی :امام صادق علیه السلام فرمود : «هیچ بنده ای در دنیا نیکو صدقه نمی دهد ، مگر آن که خداوند ، پس از او ، بر سر فرزندانش نیکو جای گزین می شود (جانشینی می کند)» . و فرمود : «نیکو صدقه دادن ، بدهی را ادا می کند و [ چنین صدقه ای] با برکت ، جایگزین می شود».
امام کاظم علیه السلام :صادق علیه السلام در سفری ، همراه گروهی بود که اموالی همراه داشتند . به آنان گفته شد که رهزنان در راه اند و مردم را غارت می کنند. آنان به وحشت و هراس افتادند . صادق علیه السلام به آنان فرمود : «چرا می ترسید؟» . گفتند : اموالی نزد ماست که می ترسیم از ما بگیرند . آیا آنها را از ما تحویل می گیری؟ شاید اگر ببینند که این اموال از آنِ توست ، به آنها کاری نداشته باشند . فرمود : «از کجا معلوم که آنان مرا قصد نکنند و شما با این کار ، مرا در معرض تلف شدن قرار ندهید؟». پرسیدند : پس چه کنیم؟ آنها را دفن کنیم؟ فرمود : «این کار ، اموال را بیشتر تلف می کند . شاید کسی به آنها بر بخورد و آنها را بردارد . شاید هم بعد از آن ، دیگر اموال را پیدا نکنید». گفتند : چه کنیم؟ ما را راه نمایی کن . فرمود : «آنها را نزد کسی به امانت بسپارید که هم نگهشان می دارد ، هم از آنها دفاع می کند ، و هم آنها را افزایش می دهد و هر یک از آنها را بزرگ تر از دنیا و آنچه در آن است ، قرار می دهد . سپس آنها را به صورت افزایش یافته ، در زمانی که بیشترین نیاز را به آنها دارید ، به شما بر می گرداند». گفتند : او کیست؟ فرمود : «پروردگار جهانیان است». گفتند : چگونه به او امانت بسپاریم؟ فرمود : «آنها را به مسلمانان مستمند ، صدقه دهید». گفتند : این جا مستمندان را از کجا پیدا کنیم؟ فرمود : «شما تصمیم بگیرید که یک سوم آنها را صدقه دهید تا خداوند ، بقیّه آنها را از [غارت] کسانی که بیم دارید ، نگه دارد». گفتند : تصمیم گرفتیم. فرمود : «پس شما در امان خدایید . راه بیفتید». به راه افتادند و رهزنان ، آشکار شدند و آنان ترسیدند . امام علیه السلام فرمود : «شما در امان خدایید . چگونه است که می ترسید؟». رهزنان، جلو آمدند و پیاده شدند و دست صادق علیه السلام را بوسیدند و گفتند : دیشب ، پیامبر خدا را در خواب دیدیم که به ما دستور می داد خود را در اختیار شما بگذاریم . اکنون در خدمت شماییم و شما و اینان را همراهی می کنیم تا در برابر دشمنان و دزدان ، از اینان دفاع کنیم. صادق علیه السلام فرمود : «به شما نیازی نداریم . همان کسی که از ما در مقابل شما دفاع کرد ، آنان را نیز از ما دور می کند» . آنان ، به سلامت به راه افتادند و یک سوم اموال خویش را صدقه دادند و تجارت هایشان نیز برکت یافت و هر درهمی ، ده برابر برایشان سود داد . پس گفتند : برکت صادق ، چه بزرگ است! صادق علیه السلام فرمود : «شما برکت معامله با خدا را دانستید ! پس به آن ، استمرار بخشید».
.
ص: 424
الإمام الکاظم علیه السلام لِرَجُلٍ شَکا إلَیهِ کَثرَهَ العِیالِ وکُلُّهُم مَرضی :داووهُم بِالصَّدَقَهِ ؛ فَلَیسَ شَیءٌ أسرَعَ إجابَهً مِنَ الصَّدَقَهِ ولا أجدی مَنفَعَهً عَلَی المَریضِ مِنَ الصَّدَقَهِ . (1)
.
1- .طبّ الأئمّه لابنی بسطام : ص 123 ، بحارالأنوار : ج 62 ص 265 ح 30 .
ص: 425
امام کاظم علیه السلام به مردی که از فراوانیِ نانْخورانش ، که همه بیمار بودند ، شکایت داشت :آنان را با صدقه ، درمان کن . هیچ چیزی زودتر از صدقه ، جواب نمی دهد و هیچ چیزی بیش از صدقه ، برای بیمار ، سودبخش نیست.
.
ص: 426
الفقه المنسوب للإمام الرضا علیه السلام :اِتَّقُوا اللّهَ وأَخرِجوا حَقَّ اللّهِ مِمّا فی أیدیکُم ، یُبارِکِ اللّهُ لَکُم فی باقیهِ وتَزکوا . (1)
6 / 3الإِطعامُرسول اللّه صلی الله علیه و آله :الرِّزقُ إلی مُطعِمِ الطَّعامِ أسرَعُ مِنَ السِّکّینِ إلی ذِروَهِ البَعیرِ ، وإنَّ اللّهَ تَعالی یُباهی بِمُطعِمِ الطَّعامِ المَلائِکَهَ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :أیُّما مُؤمِنٍ أطعَمَ مُؤمنا عَلی جوعٍ أطعَمَهُ اللّهُ یَومَ القِیامَهِ مِن ثِمارِ الجَنَّهِ . (3)
الإمام الکاظم علیه السلام :کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُ : مِن موجِباتِ مَغفِرَهِ الرَّبِّ تَبارَکَ وتَعالی إطعامُ الطَّعامِ . (4)
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :مَن لَقَّمَ أخاهُ لُقمَهَ حَلواءَ ولَم یَکُن ذلِکَ مَخافَهً مِن شَرِّهِ ، ولا رَجاءً لِخَیرِهِ صَرَفَ اللّهُ عَنهُ سَبعینَ بَلوی فِی القِیامَهِ . (5)
عنه صلی الله علیه و آله :مَنِ اهتَمَّ بِجَوعَهِ أخیهِ المُسلِمِ فَأَطعَمَهُ حَتّی یَشبَعَ ، غَفَرَ اللّهُ لَهُ وسَقاهُ حَتّی یَرواهُ . (6)
.
1- .فقه الرضا : ص 294 .
2- .تنبیه الخواطر : ج 1 ص 171 عن عبد اللّه بن مسعود .
3- .سنن الترمذی : ج 4 ص 633 ح 2449 ، مسند ابن حنبل : ج 4 ص 29 ح 11101 ، السنن الکبری : ج 4 ص 311 ح 7805 ، مسند أبی یعلی : ج 2 ص 38 ح 1106 کلّها عن أبی سعید الخدری ، کنزالعمّال : ج 15 ص 826 ح 43286 ؛ الکافی : ج 2 ص 201 ح 5 ، الأمالی للمفید : ص 9 ح 5 ، ثواب الأعمال : ص 164 ح 2 کلّها عن أبی حمزه الثمالی عن الإمام زین العابدین علیه السلام ، المؤمن : ص 63 ح 161 عن الإمام زین العابدین علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 74 ص 382 ح 88 .
4- .الکافی : ج 4 ص 52 ح 11 ، المحاسن : ج 2 ص 146 ح 1382 کلاهما عن موسی بن بکر ، بحارالأنوار : ج 74 ص 361 ح 12 .
5- .تاریخ بغداد : ج 4 ص 85 الرقم 1719 عن أنس .
6- .مسند أبی یعلی : ج 3 ص 378 ح 3407 عن أنس ، کنزالعمّال : ج 6 ص 424 ح 16376 .
ص: 427
6 / 3 اِطعام
الفقه المنسوب للإمام الرضا علیه السلام :از خدا پروا کنید . آنچه را از حقّ خدا در دست شماست ، بپردازید تا خداوند به آنچه باقی می ماند ، برکت دهد و خودتان هم پاک شوید.
6 / 3اِطعامپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :[ حرکت ] روزی به سوی اطعام کننده ، سریع تر از [ فرو رفتن ]چاقو در کوهان شتر است و خداوند متعال بر فرشتگان، به [ وجودِ ]اطعام کننده ، مباهات می کند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر مؤمنی که مؤمنِ گرسنه ای را اطعام کند ، خداوند، روز قیامت ، او را از میوه های بهشتی می خوراند .
امام کاظم علیه السلام :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ، پیوسته می فرمود : «طعام دادن ، از موجبات آمرزش پروردگار تبارک و تعالی است» .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر کس به برادرش لقمه ای شیرین بخوراند و این [ کارش] به خاطر ترس از گزند او یا به طمع خیر او نباشد ، خداوند در روز قیامت ، هفتاد گرفتاری را از او بر می گرداند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر کس به فکر گرسنگیِ برادر مسلمانش باشد و به او غذا دهد تا سیر شود ، خداوند ، او را می آمرزد و سیرابش می کند.
.
ص: 428
الکافی عن محمّد بن قیس عن أبی عبد اللّه علیه السلام قال :ذَکَرَ أصحابُنا قَوما فَقُلتُ : وَاللّهِ ما أتَغَدّی ولا أتَعَشّی إلّا ومَعی مِنهُمُ اثنانِ أو ثَلاثَهٌ ، أو أقَلُّ أو أکثَرُ . فَقالَ علیه السلام : فَضلُهُم عَلَیکَ أکثَرُ مِن فَضلِکَ عَلَیهِم . قُلتُ : جُعِلتُ فِداکَ ، کَیفَ ذا وأَنَا اُطعِمُهُم طَعامی واُنفِقُ عَلَیهِم مِن مالی ویَخدِمُهُم خادِمی؟! فَقالَ علیه السلام : إذا دَخَلوا عَلَیکَ دَخَلوا مِنَ اللّهِ عز و جل بِالرِّزقِ الکَثیرِ ، وإذا خَرَجوا خَرَجوا بِالمَغفِرَهِ لَکَ . (1)
6 / 4صِلَهُ الرَّحِمِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :إنَّ صِلَهَ الرَّحِمِ لَتَزیدُ فِی الرِّزقِ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :مَن ضَمِنَ لی واحِدَهً ضَمِنتُ لَهُ أربَعَهً : یَصِلُ رَحِمَهُ فَیُحِبُّهُ اللّهُ ، ویُوَسِّعُ عَلَیهِ فی رِزقِهِ ، ویَزیدُ فی عُمُرِهِ ، ویُدخِلُهُ الجَنَّهَ الَّتی وَعَدَهُ . (3)
6 / 5صَنائِعُ المَعروفِالإمام علیّ علیه السلام :صَنائِعُ المَعروفِ تُدِرُّ النَّعماءَ وتَدفَعُ البَلاءَ . (4)
.
1- .الکافی : ج 6 ص 284 ح 4 ، المحاسن : ج 2 ص 148 ح 1391 ، الأمالی للطوسی : ص 237 ح 419 کلاهما عن أبی محمّد الوابشی ، بحارالأنوار : ج 74 ص 375 ح 71 وص 384 ح 97 .
2- .دعائم الإسلام : ج 2 ص 331 ح 1249 ، الکافی : ج 2 ص 157 ح 33 عن حسین بن عثمان عمّن ذکره عن الإمام الصادق علیه السلام ، الخصال : ص 505 ح 2 عن سعید بن علاقه ، مشکاه الأنوار : ص 230 ح 645 ، جامع الأخبار : ص 344 ح 953 ، روضه الواعظین : ص 499 والأربعه الأخیره عن الإمام علیّ علیه السلام ، بحارالأنوار : ج 76 ص 314 ح 1 وص 315 ح 2 .
3- .عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 37 ح 93 عن أحمد بن عامر الطائی وأحمد بن عبد اللّه الهروی وداود بن سلیمان الفرّاء عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام ، صحیفه الإمام الرضا علیه السلام : ص 114 ح 73 عن أحمد بن عامر الطائی عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ، روضه الواعظین : ص 426 ، بحارالأنوار : ج 74 ص 92 ح 16 .
4- .غرر الحکم : ج4 ص205 ح5840 ، عیون الحکم والمواعظ : ص301 ح5346 وفیه «مواقع البلاء».
ص: 429
6 / 4 صله رحم
6 / 5 انجام دادن کارهای نیک
الکافی به نقل از محمّد بن قیس :شیعیان [در محضر امام صادق علیه السلام ،] ، از گروهی یاد کردند . گفتم : به خدا سوگند ، هیچ صبح و شامی غذا نمی خورم ، مگر آن که از آنان دو یا سه نفر ، یا کم تر و یا بیشتر ، با من اند. امام علیه السلام فرمود : «نیکی آنان به تو ، بیش از احسانِ تو بر آنان است» . گفتم : فدایت شوم! چگونه؟ این منم که از طعام خود به آنان می دهم و از مالم به آنان می بخشم و خدمت گزار من [ است که] به آنان خدمت می کند! فرمود : «وقتی پیش تو می آیند ، با روزیِ فراوان خدا ، بر تو وارد می شوند و چون می روند ، همراه با آمرزش تو ، بیرون می روند».
6 / 4صله رحمپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :به یقین ، صله رحم ، روزی را می افزاید.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر که یک چیز را برای من ضمانت کند ، من چهار چیز را برای او ضمانت می کنم : کسی که به بستگان خود رسیدگی کند ، خدا دوستش می دارد ، روزی اش را می افزاید ، عمرش را طولانی می کند ، و او را به بهشتی که وعده داده ، وارد می نماید.
6 / 5کارهای نیکامام علی علیه السلام :انجام دادن کارهای نیک ، نعمت را سرشار می سازد و بلا را دور می کند.
.
ص: 430
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :لَیسَ عَبدٌ یَفتَحُ بابَ عَطِیَّهٍ یَبتَغی وَجهَ اللّهِ أو صِلَهً إلّا زادَهُ اللّهُ بِها کَثرَهً . (1)
راجع : ص 380 (ما یوجب برکه العمر / صنائع المعروف) .
6 / 6القَصدُرسول اللّه صلی الله علیه و آله :مَنِ اقتَصَدَ فی مَعیشَتِهِ رَزَقَهُ اللّهُ ، ومَن بَذَّرَ حَرَمَهُ اللّهُ . (2)
الإمام الصادق علیه السلام :إنَّ القَصدَ یورِثُ الغِنی . (3)
6 / 7النَّظافَهُرسول اللّه صلی الله علیه و آله :حَیَ عَلَی الطَّهورِ المُبارَکِ ، وَالبَرَکَهُ مِنَ اللّهِ . (4)
عنه صلی الله علیه و آله :غَسلُ الإِناءِ وطَهارَهُ الفِناءِ یورِثانِ الغَناءَ . (5)
.
1- .المعجم الأوسط : ج 7 ص 190 ح 7239 ، مسند ابن حنبل : ج 3 ص 434 ح 9630 و فیه «یرید بها صله» بدل «یبتغی وجه اللّه أو صله» ، شُعَب الإیمان : ج 3 ص 234 ح 3413 وفیه «لصدقه أو صله» بدل «یبتغی وجه اللّه أو صله» وکلّها عن أبی هریره ، کنزالعمّال : ج 3 ص 643 ح 8304 .
2- .الکافی : ج2 ص 122 ح 3 عن عبد الرحمن بن الحجّاج عن الإمام الصادق علیه السلام وج4 ص54 ح12 عن ابن سنان عن الإمام الصادق علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله ، الزهد للحسین بن سعید : ص 124 ح 151 عن عبد الرحمن بن الحجّاج عن الإمام الصادق علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله ، تحف العقول : ص 46 ، دعائم الإسلام : ج 2 ص 116 ح 385 وص 255 ح 967 ، بحارالأنوار : ج 75 ص 126 ح 25 .
3- .الکافی : ج 4 ص 53 ح 8 ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 174 ح 3659 کلاهما عن عبید بن زراره .
4- .صحیح البخاری : ج 3 ص 1312 ح 3386 ، مسند ابن حنبل : ج 2 ص 185 ح 4393 ، سنن الدارمی : ج 1 ص 20 ح 29 ، سنن النسائی : ج 1 ص 60 ولیس فیه «المبارک» وکلّها عن عبد اللّه بن مسعود ، کنزالعمّال : ج 9 ص 399 ح 26675 .
5- .تاریخ بغداد : ج 12 ص 92 الرقم 6509 عن أنس ، کنزالعمّال : ج 9 ص 277 ح 26004 .
ص: 431
6 / 6 میانه روی
6 / 7 نظافت
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هیچ بنده ای نیست که به خاطر خدا ، درِ بخششی را بگشاید یا صله رحم کند ، مگر آن که خداوند ، او را افزونی می بخشد.
ر . ک : ص 381 (آنچه موجب برکت عمر است / انجام دادن کارهای نیک) .
6 / 6میانه رویپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر که در زندگانی اش میانه روی کند ، خداوند ، روزی اش می دهد ؛ و هر کس ولخرجی کند ، خداوند ، محرومش می سازد .
امام صادق علیه السلام :میانه روی ، بی نیازی می آورد .
6 / 7نظافتپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :بشتاب به سوی پاک کننده برکت آفرین ؛ و البته برکت ، از خداست.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :شستن ظرف ها و تمیزی جلوی خانه ، بی نیازی می آورند.
.
ص: 432
عنه صلی الله علیه و آله :تُرفَعُ البَرَکَهُ مِنَ البَیتِ إذا کانَت فیهِ الکُناسَهُ . (1)
الإمام الصادق علیه السلام :غَسلُ الإِناءِ وکَسحُ الفِناءِ مَجلَبَهٌ لِلرِّزقِ . (2)
6 / 8النِّکاحُرسول اللّه صلی الله علیه و آله :اِلتَمِسُوا الرِّزقَ بِالنِّکاحِ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :تَزَوَّجُوا النِّساءَ ؛ فَإِنَّهُنَّ یَأتینَکُم بِالمالِ . (4)
عنه صلی الله علیه و آله :اِتَّخِذُوا الأَهلَ فَإِنَّهُ أرزَقُ لَکُم . (5)
الإمام الصادق علیه السلام :جاءَ رَجُلٌ إلَی النَّبِیِ صلی الله علیه و آله فَشَکا إلَیهِ الحاجَهَ ، فَقالَ : تَزَوَّج ، فَتَزَوَّجَ فَوُسِّعَ عَلَیهِ . (6)
الکافی عن إسحاق بن عمّار :قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام : الحَدیثُ الَّذی یَرویهِ النّاسُ حَقٌّ ؛ أنَّ رَجُلاً أتَی النَّبِیِ صلی الله علیه و آله فَشَکا إلَیهِ الحاجَهَ ، فَأَمَرَهُ بِالتَّزویجِ ، فَفَعَلَ ، ثُمَّ أتاهُ فَشَکا إلَیهِ الحاجَهَ ، فَأَمَرَهُ بِالتَّزویجِ ، حَتّی أمَرَهُ ثَلاثَ مَرّاتٍ ؟ فَقالَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام : نَعَم، هُوَ حَقٌّ . ثُمَّ قالَ : الرِّزقُ مَعَ النِّساءِ وَالعِیالِ . (7)
.
1- .کنزالعمّال : ج 15 ص 402 ح 41560 نقلاً عن الفردوس عن أنس .
2- .الخصال : ص 54 ح 73 عن محمّد بن مروان ، الدعوات : ص 143 ح 370 ، روضه الواعظین : ص 339 ، بحارالأنوار : ج 76 ص 176 ح 7 وص 316 ح 3 .
3- .مکارم الأخلاق : ج 1 ص 430 ح 1459 ؛ الکشّاف : ج 3 ص 74 ، الفردوس : ج 1 ص 88 ح 282 عن ابن عبّاس ، کنزالعمّال : ج 16 ص 276 ح 44436 .
4- .المستدرک علی الصحیحین : ج 2 ص 174 ح 2679 ، تاریخ بغداد : ج 9 ص 147 الرقم 4759 ، الفردوس : ج 2 ص 50 ح 2290 ، کنزالعمّال : ج 16 ص 275 ح 44431 وص 492 ح 45607 نقلاً عن ابن عساکر وکلّها عن عائشه ؛ مکارم الأخلاق : ج 1 ص 430 ح 1462 .
5- .الکافی : ج 5 ص 329 ح 6 ، قرب الإسناد : ص 20 ح 68 کلاهما عن ابن القدّاح عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلام ، تهذیب الأحکام : ج 7 ص 239 ح 1046 عن ابن أبی القدّاح عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلامعنه صلی الله علیه و آله ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 383 ح 4345 ، بحارالأنوار : ج 103 ص 217 ح 1 .
6- .الکافی : ج 5 ص 330 ح 2 ، عوالی اللآلی : ج 3 ص 281 ح 3 کلاهما عن هشام بن سالم ، درر الأحادیث النبویّه : ص 44 نحوه ؛ تاریخ بغداد : ج 1 ص 365 الرقم 307 عن جابر نحوه .
7- .الکافی : ج 5 ص 330 ح 4 ، عوالی اللآلی : ج 3 ص 281 ح 4 .
ص: 433
6 / 8 ازدواج
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :از خانه ای که در آن خاکروبه باشد، برکت برداشته می شود.
امام صادق علیه السلام :شستن ظرف ها و جارو کردن جلوی خانه ، روزی آور است.
6 / 8ازدواجپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :روزی را با ازدواج بجویید.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :با زنان ازدواج کنید ؛ چرا که آنان برایتان ثروت به بار می آورند.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :همسر انتخاب کنید ؛ چرا که برایتان روزی آورتر است.
امام صادق علیه السلام :مردی نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و از نیازمندی[اش ]شکایت کرد . ایشان فرمود : «ازدواج کن» . وی ازدواج کرد و زندگی اش وسعت یافت.
الکافی به نقل از اسحاق بن عمّار :به امام صادق علیه السلام گفتم : آیا [این ]حدیثی که مردم ، روایت می کنند که : «مردی نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و از نیازمندی[اش ]شکایت کرد . ایشان او را به ازدواج فرمان داد و او ازدواج کرد . دیگر بار آمد و از نیازمندی[اش ]شکایت کرد . پیامبر صلی الله علیه و آله باز هم دستور به ازدواج داد ، تا سه بار» ، درست است؟ امام صادق علیه السلام فرمود : «آری ، درست است» . سپس فرمود : «روزی ، با زنان و نانخوران ، همراه است».
.
ص: 434
6 / 9مُشاوَرَهُ العاقِلِالإمام الکاظم علیه السلام :مُشاوَرَهُ العاقِلِ النّاصِحِ یُمنٌ وبَرَکَهٌ ورُشدٌ وتَوفیقٌ مِنَ اللّهِ . (1)
تفسیر العیّاشی عن علیّ بن مهزیار :کَتَبَ إلَیَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام أن : سَل فُلانا أن یُشیرَ عَلَیَ ویَتَخَیَّرَ لِنَفسِهِ ؛ فَهُوَ یَعلَمُ ما یَجوزُ فی بَلَدِهِ ، وکَیفَ یُعامِلُ السَّلاطینَ ؛ فَإِنَّ المَشوَرَهَ مُبارَکَهٌ ، قالَ اللّهُ لِنَبِیِّهِ فی مُحکَمِ کِتابِهِ : « فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ » (2) ، فَإِن کانَ ما یَقولُ مِمّا یَجوزُ کُنتُ اُصَوِّبُ رَأیَهُ ، وإن کانَ غَیرَ ذلِکَ رَجَوتُ أن أضَعَهُ عَلَی الطَّریقِ الواضِحِ إن شاءَ اللّهُ . (3)
6 / 10عِیادَهُ المَریضِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :عائِدُ المَریضِ یَخوضُ فِی البَرَکَهِ ، فَإِذا جَلَسَ انغَمَسَ فیها . (4)
مسند ابن حنبل عن أنس :سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُ : أیُّما رَجُلٍ یَعودُ مَریضا فَإِنَّما یَخوضُ فِی الرَّحمَهِ ، فَإِذا قَعَدَ عِندَ المَریضِ غَمَرَتهُ الرَّحمَهُ . فَقُلتُ : یا رَسولَ اللّهِ ، هذا لِلصَّحیحِ الَّذی یَعودُ المَریضَ فَالمَریضُ ما لَهُ؟ قالَ : تُحَطُّ عَنهُ ذُنوبُهُ . (5)
.
1- .تحف العقول : ص 398 ، المحاسن : ج 2 ص 438 ح 251 عن منصور بن حازم عن الإمام الصادق علیه السلام ولیس فیه «برکه» .
2- .آل عمران : 159 .
3- .تفسیر العیّاشی : ج 1 ص 204 ح 147 ، بحارالأنوار : ج 75 ص 103 ح 34 .
4- .کنز الفوائد : ج 1 ص 379 عن جابر بن عبد اللّه الأنصاری ، بحارالأنوار : ج 81 ص 224 ح 33 .
5- .مسند ابن حنبل : ج 4 ص 347 ح 12782 ، شُعَب الإیمان : ج 6 ص 533 ح 9181 و ح 9179 عن جابر بن عبد اللّه نحوه ، المعجم الأوسط : ج 8 ص 353 ح 8851 وفیه إلی «غمرته الرحمه» ، کنزالعمّال : ج 9 ص 95 ح 25145 ؛ الأمالی للطوسی : ص 182 ح 306 عن أبی قلّابه وفیه إلی «غمرته الرحمه» ، بحارالأنوار : ج 81 ص 215 ح 6 .
ص: 435
6 / 9 مشورت با خردمند
6 / 10 عیادت بیمار
6 / 9مشورت با خردمندامام کاظم علیه السلام :مشورت با خردمندِ خیرخواه ، خجستگی و برکت و رشد و توفیقی از سوی خداست.
تفسیر العیّاشی به نقل از علی بن مهزیار :امام جواد علیه السلام به من چنین نگاشت : «از فلانی بخواه که به من نظر مشورتی بدهد و برای خویش [نیز مشاورانی] برگزیند ؛ چرا که او می داند چه چیز در سرزمینش مجاز است و با حاکمان ، چگونه رفتار کند . همانا مشورت ، برکت دارد . خداوند در قرآن به پیامبرش فرموده است : «از آنان در گذر و برای آنان آمرزش بخواه و در کار ، با آنان مشورت کن . پس چون تصمیم گرفتی ، بر خدا توکّل کن . خداوند ، توکّل کنندگان را دوست می دارد» . پس اگر آنچه می گوید ، روا بود ، رأی او را درست می شمارم و اگر جز این باشد ، امیدوارم آن را به خواست خدا ، بر روش و راه روشن ، قرار دهم» .
6 / 10عیادت بیمارپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :عیادت کننده بیمار ، در برکت وارد می شود و چون نزد بیمار بنشیند ، در آن فرو می رود.
مسند ابن حنبل به نقل از اَنَس :از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که می فرمود : «هر کس، بیماری را عیادت کند ، در رحمت وارد می شود و چون نزد بیمار بنشیند ، رحمت ، او را فرا می گیرد». پرسیدم : ای پیامبر خدا! این ، پاداش [شخص ]تن درستی است که از بیمار ، عیادت می کند . برای بیمار چیست؟ فرمود : «گناهانش فرو می ریزد».
.
ص: 436
رسول اللّه صلی الله علیه و آله :خُطی عائِدِ السَّقیمِ فی ما بَینَهُ وبَینَ السَّقیمِ فی رِیاضِ الجَنَّهِ . (1)
مسند ابن حنبل عن أبی فاخته :عادَ أبو موسَی الأَشعَرِیُّ الحَسَنَ بنَ عَلِیٍ ، فَدَخَلَ عَلِیٌ علیه السلام فَقالَ : أعائِدا جِئتَ یا أبا موسی أم زائِرا؟ فَقالَ : یا أمیرَ المُؤمِنینَ ، لا بَل عائِدا ، فَقالَ عَلِیٌ علیه السلام : فَإِنّی سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُ : «ما عادَ مُسلِمٌ مُسلِما إلّا صَلّی عَلَیهِ سَبعونَ ألفَ مَلَکٍ مِن حینِ یُصبِحُ إلی أن یُمسِیَ ، وجَعَلَ اللّهُ تَعالی لَهُ خَریفا فِی الجَنَّهِ» . قالَ : فَقُلنا : یا أمیرَ المُؤمِنینَ ، ومَا الخَریفُ؟ قالَ : السّاقِیَهُ الَّتی تَسقِی النَّخلَ . (2)
6 / 11التَّساهُلُ فِی البَیعِ وَالشِّراءِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :البَرَکَهُ فِی المُماسَحَهِ (3) . (4)
عنه صلی الله علیه و آله :بارَکَ اللّهُ عَلی سَهلِ البَیعِ ، سَهلِ الشِّراءِ ، سَهلِ القَضاءِ ، سَهلِ الاِقتِضاءِ . (5)
.
1- .الفردوس : ج 2 ص 193 ح 2962 عن أبی هریره .
2- .مسند ابن حنبل : ج 1 ص 197 ح 702 .
3- .تَماسَحَ القَومُ إذا تَبایَعوا فتَصافَقوا (لسان العرب : ج 2 ص 593 «مسح») .
4- .السنن الکبری : ج 6 ص 59 ح 11189 ، المراسیل : ص 130 ح 6 کلاهما عن محمّد بن سعد ، المصنف لابن أبی شیبه : ج 5 ص 280 ح 1 عن محمّد بن سعید ، کنزالعمّال : ج 4 ص 46 ح 9435 .
5- .تهذیب الأحکام : ج 7 ص 18 ح 79 عن حنان عن أبیه عن الإمام الصادق علیه السلام .
ص: 437
6 / 11 آسان گرفتن در داد و ستد
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :گام های عیادت کننده بیمار ، در فاصله ای که تا بیمار دارد ، در بوستان های بهشت است.
مسند ابن حنبل به نقل از ابو فاخته :ابو موسی اشعری به عیادت حسن بن علی علیه السلام رفت . امام علی علیه السلام وارد شد و فرمود : «ای ابو موسی! به عیادت آمده ای ، یا به دیدار؟» . گفت : ای امیر مؤمنان! به عیادت آمده ام. علی علیه السلام فرمود : «از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که می فرمود : هیچ مسلمانی مسلمان دیگر را عیادت نمی کند ، مگر آن که هفتاد هزار فرشته ، از صبح تا شام ، بر او درود می فرستند و خداوند برای او خریفی در بهشت قرار می دهد ». پرسیدیم : ای امیر مؤمنان! خریف چیست؟ فرمود : «آبراهی که نخل را آبیاری می کند».
6 / 11آسان گرفتن در داد و ستدپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :برکت ، در آسان گرفتن است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خدا برکت دهد به کسی که در خرید و فروش و قرض دادن و مطالبه کردن [طلبش] آسانگیر است .
.
ص: 438
الإمام علیّ علیه السلام مُنادِیا فی أسواقِ الکوفَهِ :یا مَعشَرَ التُّجّارِ ... قَدِّمُوا الاِستِخارَهَ ، وتَبَرَّکوا بِالسُّهولَهِ . (1)
6 / 12کَیلُ الطَّعامِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :کیلوا طَعامَکُم یُبارَک لَکُم . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :کیلوا طَعامَکُم ؛ فَإِنَّ البَرَکَهَ فِی الطَّعامِ المَکیلِ . (3)
الإمام الصادق علیه السلام :شَکا قَومٌ إلَی النَّبِیِ صلی الله علیه و آله سُرعَهَ نَفادِ طَعامِهِم ، فَقالَ : تَکیلونَ أو تَهیلونَ؟ قالوا : نَهیلُ یا رَسولَ اللّهِ یَعنِی الجُزافَ قالَ : کیلوا ولا تَهیلوا ؛ فَإِنَّهُ أعظَمُ لِلبَرَکَهِ . (4)
الکافی عن مسمع :قالَ لی أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام : یا أبا سَیّارٍ ، إذا أرادَتِ الخادِمَهُ أن تَعمَلَ الطَّعامَ فَمُرها فَلتَکِلهُ ؛ فَإِنَّ البَرَکَهَ فی ما کیلَ . (5)
.
1- .الکافی : ج 5 ص 151 ح 3 ، تهذیب الأحکام : ج 7 ص 6 ح 17 کلاهما عن جابر عن الإمام الباقر علیه السلام ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 193 ح 3726 ، الأمالی للصدوق : ص 587 ح 809 عن محمّد بن قیس عن الإمام الباقر عنه علیهماالسلام ، بحارالأنوار : ج 103 ص 94 ح 10 .
2- .صحیح البخاری : ج 2 ص 749 ح 2021 ، مسند ابن حنبل : ج 6 ص 92 ح 17177 کلاهما عن المقدام بن معدیکرب ، سنن ابن ماجه : ج 2 ص 750 ح 2231 عن عبد اللّه بن بسر ، المعجم الکبیر : ج 4 ص 121 ح 3859 عن أبی أیّوب الأنصاری وزاد فیهما «لکم فیه» ، کنزالعمّال : ج 4 ص 46 ح 9433 .
3- .الکافی : ج 5 ص 167 ح 2 عن حفص بن عمر عن الإمام الصادق علیه السلام ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 267 ح 3965 ، الجعفریّات : ص 160 ، جامع الأحادیث للقمّی : ص 108 کلاهما عن الإمام الکاظم عن آبائه علیهم السلام عنه صلی الله علیه و آله ؛ کنزالعمّال : ج 4 ص 46 ح 9434 نقلاً عن ابن النجّار عن الإمام علیّ علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله .
4- .الکافی : ج 5 ص 167 ح 1 عن یونس بن یعقوب ، تهذیب الأحکام : ج 7 ص 163 ح 722 عن إبراهیم بن عبد الحمید عن الإمام الکاظم علیه السلام .
5- .الکافی : ج 5 ص 167 ح 3 .
ص: 439
6 / 12 پیمانه کردن گندم
امام علی علیه السلام در بازارهای کوفه بانگ می زد :ای پیشه وران! ... تجارت را با طلب خیر ، آغاز کنید و با آسان گیری ، برکت یابید.
6 / 12پیمانه کردن گندمپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :گندم خود (1) را پیمانه کنید تا برکت بیاورد .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :گندم خود را پیمانه کنید ؛ چرا که برکت ، در گندم پیمانه شده است.
امام صادق علیه السلام :گروهی ، از زود تمام شدن گندم خود ، نزد پیامبر صلی الله علیه و آله شکایت کردند . فرمود : «آیا پیمانه می کنید ، یا بی پیمانه می ریزید؟» . گفتند : ای پیامبر خدا! بی پیمانه و گزاف . فرمود : «پیمانه کنید و بی حساب نریزید ؛ چرا که این ، بیشتر برکت دارد».
الکافی به نقل از مسمع :امام صادق علیه السلام به من فرمود : «ای ابو سیّار! هر گاه خدمت گزار تو می خواهد غذا درست کند ، بگو پیمانه کند ؛ چرا که برکت ، در چیزی است که پیمانه می شود».
.
1- .. در متن عربی ، کلمه «طعام» است که در زبان عربی، به معنای «موادّ خوراکی» و نیز به معنای «گندم» است و مقصود از پیمانه کردن گندم و موادّ خوراکی ، اندازه گیری آن در وقت مصرف و هنگام خرید و فروش است .
ص: 440
6 / 13إعطاءُ الزِّیادَهِ لِلمُشتَریالإمام الصادق علیه السلام :مَرَّ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام عَلی جارِیَهٍ قَدِ اشتَرَت لَحما مِن قَصّابٍ وهِیَ تَقولُ : زِدنی ، فَقالَ لَهُ أمیرُ المُؤمِنینَ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِ : زِدها ؛ فَإِنَّهُ أعظَمُ لِلبَرَکَهِ . (1)
6 / 14الاِجتِماعُ عَلَی الطَّعامِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :کُلوا جَمیعا ولا تَفَرَّقوا ؛ فَإِنَّ البَرَکَهَ مَعَ الجَماعَهِ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :اِجتَمِعوا عَلی طَعامِکُم ، وَاذکُرُوا اسمَ اللّهِ عَلَیهِ ، یُبارِک لَکُم فیهِ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :ما مِن مائِدَهٍ أعظَمُ بَرَکَهً مِن مائِدَهٍ جَلَسَ عَلَیها یَتیمٌ . (4)
.
1- .الکافی : ج 5 ص 152 ح 8 ، تهذیب الأحکام : ج 7 ص 7 ح 20 کلاهما عن السکونی ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 196 ح 3736 من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام ، بحارالأنوار : ج 41 ص 129 ح 39 ؛ فضائل الصحابه لابن حنبل : ج 2 ص 621 ح 1063 عن أبی الوضّاح الشیبانی عن رجل .
2- .سنن ابن ماجه : ج 2 ص 1094 ح 3287 ، مشکاه المصابیح : ج 2 ص 459 ح 4257 ، الفردوس : ج 3 ص 242 ح 4711 کلّها عن عمر ، کنزالعمّال : ج 15 ص 235 ح 40724 ؛ طبّ النبیّ صلی الله علیه و آله : ص 3 وفیه « ... فإنّ الجماعه فی البرکه» ، بحارالأنوار : ج 62 ح 291 .
3- .سنن أبی داود : ج 3 ص 346 ح 3764 ، سنن ابن ماجه : ج 2 ص 1093 ح 3286 ، مسند ابن حنبل : ج 5 ص 441 ح 16078 ، صحیح ابن حبان : ج 12 ص 28 ح 5224 ، المستدرک علی الصحیحین : ج 2 ص 113 ح 2500 ، السنن الکبری : ج 5 ص 424 ح 10359 کلّها عن وحشی بن حرب ، کنزالعمّال : ج 15 ص 233 ح 40715 ؛ مکارم الأخلاق : ج 1 ص 319 ح 1020 ، بحارالأنوار : ج 66 ص 349 ح 10 .
4- .الفردوس : ج 4 ص 46 ح 6144 عن أنس ، کنزالعمّال : ج 3 ص 177 ح 6040 .
ص: 441
6 / 13 بیشتر دادن به مشتری
6 / 14 غذا خوردن دسته جمعی
6 / 13بیشتر دادن به مشتریامام صادق علیه السلام :امیر مؤمنان علیه السلام بر کنیزی گذشت که از قصّاب ، گوشتی خریده بود و به قصّاب می گفت : بیشتر بده . امیر مؤمنان علیه السلام به آن مرد فرمود : «بیشتر بده ، که برکتش زیادتر می شود».
6 / 14غذا خوردن دسته جمعیپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :با هم بخورید و پراکنده نشوید ؛ چرا که برکت ، با جماعت است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :با هم غذا بخورید و هنگام خوردن ، نام خدا را ببرید تا خداوند در آن ، به شما برکت دهد .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هیچ سفره ای بابرکت تر از سفره ای نیست که یتیمی بر آن نشسته باشد .
.
ص: 442
6 / 15تِلکَ الاُمورُرسول اللّه صلی الله علیه و آله :تَخَتَّموا بِالعَقیقِ ؛ فَإِنَّهُ مُبارَکٌ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :السَّحورُ بَرَکَهٌ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :الجَماعَهُ بَرَکَهٌ ، وَالسَّحورُ بَرَکَهٌ ، وإطعامٌ مِنَ اللَّیلِ بَرَکَهٌ . تَسَحَّروا تَزدادوا قُوَّهً ، تَسَحَّروا تُصیبُوا السُّنَّهَ ، تَسَحَّروا ولَو بِجُرعَهٍ مِن ماءٍ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :البَرَکَهُ فی ثَلاثَهٍ : فِی الجَماعَهِ ، وَالثَّریدِ ، وَالسَّحورِ . (4)
عنه صلی الله علیه و آله :إذا دُعِیَ أحَدُکُم إلی طَعامٍ فَلیُجِب ؛ فَإِن کانَ مُفطِرا فَلیَأکُل ، وإن کانَ صائِما فَلیَدعُ بِالبَرَکَهِ . (5)
الإمام علیّ علیه السلام فِی الحِکَمِ المَنسوبَهِ إلَیهِ :إذا أتی عَلَیَ یَومٌ لا أزدادُ فیهِ عَمَلاً یُقَرِّبُنی إلَی اللّهِ ، فَلا بورِکَ لی فی طُلوعِ شَمسِ ذلِکَ الیَومِ . (6)
.
1- .الکافی : ج 6 ص 470 ح 3 عن عبد الرحمن بن زید بن أسلم التنوکی (التنوخی) عن الإمام الصادق علیه السلام ؛ شُعَب الإیمان : ج 5 ص 201 ح 6357 ، تاریخ بغداد : ج 11 ص 251 الرقم 600 ، الفردوس : ج 2 ص 57 ح 2323 کلّها عن عائشه ، کنزالعمّال : ج 6 ص 663 ح 17285 .
2- .الکافی : ج 4 ص 95 ح 3 ، تهذیب الأحکام : ج 4 ص 198 ح 568 کلاهما عن السکونی عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 135 ح 1957 ، مصباح المتهجّد : ص 626 عن عمر بن جمیع عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلامعنه صلی الله علیه و آله ، دعائم الإسلام : ج 1 ص 271 عن الإمام علیّ علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله ، بحارالأنوار : ج 96 ص 311 ح 4 ؛ صحیح البخاری : ج 2 ص 679 ح 1823 ، صحیح مسلم : ج 2 ص 770 ح 45 ، سنن الترمذی : ج 3 ص 88 ح 708 ، سنن ابن ماجه : ج 1 ص 540 ح 1692 وفیها «إنّ فی السحور برکه» وکلّها عن أنس ، کنزالعمّال : ج 8 ص 524 ح 23966 .
3- .تیسیر المطالب : ص 282 عن الحارث عن الإمام علیّ علیه السلام .
4- .المعجم الکبیر :ج6 ص251 ح6127 ، شُعَب الإیمان :ج6 ص68 ح7520 ، تاریخ أصبهان :ج1 ص82 کلّها عن سلمان،کنزالعمّال:ج15ص234 ح40718؛ طبّ النبیّ صلی الله علیه و آله :ص12،بحارالأنوار: ج62 ص291.
5- .المعجم الکبیر : ج10 ص231 ح10563 عن عبد اللّه بن مسعود، کنزالعمّال: ج9 ص254 ح25910.
6- .شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید : ج 20 ص 288 ح 297 .
ص: 443
6 / 15 و این چند کار
6 / 15و این چند کارپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :انگشتر عقیق به دست کنید، که دارای برکت است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :سَحَری ، برکت است.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :جماعت، برکت است. سَحَری، برکت است. اطعام [ در] شب، برکت است. سحری بخورید تا نیرویتان زیاد شود . سحری بخورید تا به سنّت، عمل کرده باشید . سحری بخورید، هر چند یک جرعه آب باشد.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :برکت ، در سه چیز است : در جماعت ، در تِرید (آب گوشت) ، و در سَحَری.
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هر گاه یکی از شما را به غذایی دعوت کردند ، اجابت کند : اگر روزه نیست، بخورد و اگر روزه است، دعا کند که برکت یابد.
امام علی علیه السلام در حکمت های منسوب به ایشان :اگر روزی بر من آید که در آن، کاری نکنم که مرا به خدا نزدیک سازد، طلوع خورشید آن روز، بر من مبارک مباد!
.
ص: 444
الخصال عن سعید بن علاقه :سَمِعتُ أمیرَ المُؤمِنینَ عَلِیَ بنَ أبی طالِبٍ علیه السلام یَقولُ : ... ألا اُنَبِّئُکُم بَعدَ ذلِکَ بِما یَزیدُ فِی الرِّزقِ؟ قالوا : بَلی یا أمیرَ المُؤمِنینَ ، قالَ : الجَمعُ بَینَ الصَّلاتَینِ یَزیدُ فِی الرِّزقِ ، وَالتَّعقیبُ بَعدَ الغَداهِ وبَعدَ العَصرِ یَزیدُ فِی الرِّزقِ ، وصِلَهُ الرَّحِمِ تَزیدُ فِی الرِّزقِ ، وکَسحُ الفِناءِ یَزیدُ فِی الرِّزقِ ، ومُواساهُ الأَخِ فِی اللّهِ عز و جل یَزیدُ فِی الرِّزقِ ، وَالبُکورُ فی طَلَبِ الرِّزقِ یَزیدُ فِی الرِّزقِ ، وَالاِستِغفارُ یَزیدُ فِی الرِّزقِ ، وَاستِعمالُ الأَمانَهِ یَزیدُ فِی الرِّزقِ ، وقَولُ الحَقِّ یَزیدُ فِی الرِّزقِ ، وإجابَهُ المُؤَذِّنِ یَزیدُ فِی الرِّزقِ ، وتَرکُ الکَلامِ فِی الخَلاءِ یَزیدُ فِی الرِّزقِ ، وتَرکُ الحِرصِ یَزیدُ فِی الرِّزقِ ، وشُکرُ المُنعِمِ یَزیدُ فِی الرِّزقِ ، وَاجتِنابُ الیَمینِ الکاذِبَهِ یَزیدُ فِی الرِّزقِ ، وَالوُضوءُ قَبلَ الطَّعامِ یَزیدُ فِی الرِّزقِ ، وأَکلُ ما یَسقُطُ عَنِ الخِوانِ یَزیدُ فِی الرِّزقِ . ومَن سَبَّحَ اللّهَ کُلَّ یَومٍ ثَلاثینَ مَرَّهً دَفَعَ اللّهُ عز و جل عَنهُ سَبعینَ نَوعا مِنَ البَلاءِ أیسَرُهَا الفَقرُ . (1)
.
1- .الخصال : ص 505 ح 2 ، مشکاه الأنوار : ص 230 ح 645 ، جامع الأخبار : ص 343 ح 953 ، روضه الواعظین : ص 499 وفیه «کسح القاذورات» بدل «کسح الفِنا» بحارالأنوار : ج 76 ص 314 ح 1 .
ص: 445
الخصال به نقل از سعید بن علاقه :شنیدم که امیر مؤمنان، علی بن ابی طالب علیه السلام ، می فرمود: « . .. سپس ، آیا به شما خبر ندهم که چه چیز ، روزی را می افزاید؟». گفتند: چرا ، ای امیر مؤمنان! فرمود : «دو نماز را با هم خواندن، (1) روزی را می افزاید . تعقیب خواندن بعد از نماز صبح و عصر، روزی را می افزاید . صله رحم، روزی را می افزاید . جارو کردن درگاه خانه ، روزی را می افزاید . کمک مالی کردن به برادر ایمانی ، روزی را می افزاید . صبح زود در پی روزی رفتن، روزی را می افزاید . استغفار، روزی را می افزاید . امانتداری، روزی را می افزاید . گفتن حق ، روزی را می افزاید . پاسخ دادن به مؤذّن ، روزی را می افزاید . حرف نزدن در خلا (دستشویی) ، روزی را می افزاید . حرص نداشتن، روزی را می افزاید . سپاس گزاری از صاحب نعمت، روزی را می افزاید . پرهیز از سوگند خوردن دروغ ، روزی را می افزاید . وضو گرفتن پیش از غذا، روزی را می افزاید. خوردن آنچه از سفره می ریزد ، روزی را می افزاید . هر کس هر روز، خدا را سی بار تسبیح کند، خداوند ، هفتاد گونه بلا را از او می گرداند ، که ساده ترینِ آنها ، تهی دستی است».
.
1- .. منظور ، دو نمازی است که در یک وقت معیّن، خوانده می شوند؛ مانند: نماز ظهر و عصر .
ص: 446
الفصل السابع : اُناس ذوو برکه7 / 1الأَنبِیاء علیهم السّلامالکتاب«قِیلَ یَانُوحُ اهْبِطْ بِسَلَامٍ مِّنَّا وَ بَرَکَاتٍ عَلَیْکَ وَ عَلَی أُمَمٍ مِّمَّن مَّعَکَ وَ أُمَمٌ سَنُمَتِّعُهُمْ ثُمَّ یَمَسُّهُم مِّنَّا عَذَابٌ أَلِیمٌ» . (1)
«قَالُواْ أَتَعْجَبِینَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ رَحْمَتُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَّجِیدٌ» . (2)
«وَبَارَکْنَا عَلَیْهِ وَ عَلَی إِسْحَاقَ وَ مِن ذُرِّیَّتِهِمَا مُحْسِنٌ وَ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ مُبِینٌ» . (3)
«فَلَمَّا جَاءَهَا نُودِیَ أَن بُورِکَ مَن فِی النَّارِ وَ مَنْ حَوْلَهَا وَ سُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ» . 4
.
1- .هود : 48 .
2- .هود : 73 .
3- .الصافّات : 113 .
ص: 447